-
Bij de behandelingen is dit een vaak terugkerende vraag. Vandaar, zo goed als ik kan, de uitleg over: hoe werkt acupunctuur?
Om aan deze vraag te beginnen moeten we ons verplaatsen in de gedachten en filosofieën waaruit acupunctuur is voortgekomen. Het belangrijkste om hierbij te benadrukken is dat acupunctuur een filosofische achtergrond heeft. Door observatie van de natuur, en de realisatie dat wij daar onderdeel van uitmaken, heeft men bepaalde principes over de werking van het leven, en dus over gezondheid afgeleid.Wat is gezondheid?
Dat wij een onderdeel uitmaken van de natuur, is een principe dat voorop staat. Een principe dat hieruit volgt is dat gezondheid bestaat door in harmonie te zijn met onze omgeving (intern en extern).Hoe werkt het menselijk lichaam: Yin-Yang
Het principe over hoe het leven werkt, wordt weergegeven door de filosofieën van Yin-Yang en de 5 elementen. Yin en Yang zijn abstracte grootheden, ze staan aan de grond van het leven: alles kan bekeken worden en ingedeeld als Yin en Yang ten opzichte van elkaar. Bijvoorbeeld: een man is Yang ten opzichte van een vrouw, en andersom: een vrouw is meer Yin ten opzichte van een man.Kwaliteiten van Yin en Yang
Yang is: bewegelijk, warm, naar buiten gericht.
Yin is: statisch, koud en naar binnen gericht.Eigenschappen van Yin en Yang
Yin en Yang zijn tegengesteld aan elkaargaan ook in elkaar over (bv. een zaadje (yin) groeit uit tot een plant (yang)controleren elkaar (het zaadje wordt kleiner en de plant groter, om vervolgens weer zaadjes te maken)Dit simpele maar vergaande idee van yin en yang staat aan de basis van Chinese gezondheid; als er balans is tussen yin en yang is er harmonie, gezondheid en leven. Is dit er niet dan leidt dit tot disharmonie, ziekte en dood. Voorbeelden van balans zijn hitte en koude (lichaamstemperatuur) en warmte en droogte. In het westen kennen we dit streven naar balans als homeostase.
Hoe werkt het lichaam: 5 elementen
Yin en Yang is een basale vereiste, voor het leven is een samensmelting tussen deze twee noodzakelijk eicel (Yin) en zaadcel (Yang), energie (Yang) en materie (Yin). Hoe processen in het lichaam zich tot elkaar verhouden wordt beschreven met de leer van de 5 elementen, of 5 fases. Je zou het kunnen zien als een verdieping van de leer van yin en yang. Als yin en yang zeggen dat er een balans is tussen dingen, zijn de 5 elementen het antwoord op de vraag: welke dingen dan? De 5 elementen zijn:– Hout
– Vuur
– Aarde
– Metaal
– WaterDeze elementen kan je zien als grove indelingen van wat in de Chinese gezondheid gezien wordt als de bouwstenen van het leven. Alleen zien zij ze niet als zware statische dingen, maar als dynamisch met een eigen karakter. Ze zijn een versimpelde vorm van celbiologie zou je kunnen zeggen. Het interessante is dat door de versimpeling afleidingen te maken zijn waardoor je in grote lijnen makkelijker een (ziekte) proces kan analyseren. Een simpel voorbeeld een ziekte waarin vuur te veel aanwezig is uit zich in roodheid. De vraag die een acupuncturist zich dan kan stellen is: is er te weinig water (door bv. ouder worden; denk aan opvliegers bij de overgang), of wordt er te veel vuur op het hout gegooid (bv. te veel stress)?
In een veel te korte en simpele vorm is dit waar de Chinese klassiekers over gaan, over dit soort puzzels en over wat er mis kan gaan en hoe je dat kan herkennen als therapeut.
Zo binnen zo buiten
De volgende mentale stap die gezet moet worden om acupunctuur te begrijpen is dat de mens een kleine versie is van het universum is. Dat komt terug in de leer van yin en yang en in de 5 elementen. Wij werken als mensen volgens dezelfde regels uit de natuur. “As above, so below” en de belangrijkste voor nu: zo binnen zo buiten. In de gedachte van Chinese gezondheid is het lichaam 1 geheel. Dat betekent dat wanneer een ziekte of onbalans binnen in het lichaam zit, deze aan de buitenkant kunnen beïnvloeden, een beetje zoals een kraan of transformatorhuis het zelfde doet voor water en stroomtoevoer in een huis.Meridianen
Het lichaam is zoals gezegd opgebouwd uit 5 elementen en alle organen en lichaamsstructuren zijn daarin onderverdeeld. Daarbij en daaraan vast zitten meridianen. Wat een meridiaan “echt” is, is moeilijk te zeggen. Zelf zie ik het als een functionele lichaamsstructuur die door locatie en associatie (5 elementen), en koppeling aan bloed- en zenuwbanen, spieren en fascia, invloed uit kunnen oefenen. Als de meridiaan de waterleiding is of stroomkabel is dan is het acupunctuurpunt de kraan of (dim)schakelaar.De functionaliteit van een meridiaan en acupunctuurpunt wordt o.a. bepaald door welke van de 5 elementen die behoort en door zijn of haar yin of yang eigenschappen zijn toebedeeld.Balanceren
Met acupunctuur is het dus de bedoeling om lichaam en geest te balanceren, dit gebeurt met name volgens de principes van yin en yang en de 5 elementen. Daarvoor is een diagnose; begrip van de situatie volgens Chinees filosofische begrippen nodig. Voor de behandeling worden daar acupunctuurpunten bij gezocht die hierbij passen. In het eerder genoemde voorbeeld van hitte door te weinig water (koeling deficiënt bij wijze van spreken) zou je als behandeling het “water” systeem aanspreken om voor meer koeling te zorgen.
Als je tot zo ver er nog bij bent en het kan volgen dan is de laatste voorstelling die gemaakt moet worden hoe zo’n klein naaldje dan effect kan hebben. Het eerdere voorbeeld van de kraan en schakelaar zijn daarbij wellicht al een beetje behulpzaam. Wat daarnaast nog illustratief kan zijn is het voorbeeld van een waterbed. Als je daar aan een kant op beweegt of gaat liggen, geeft dat golven en druk aan de andere kant. Dit geldt in zekere zin ook voor het menselijk lichaam omdat dit ook grotendeels een gesloten systeem is.Het laatste dat ik daar nog aan toe kan voegen is dat je met acupunctuur niet energie “inbrengt” maar eerder aanstuurt. Je kan dus als iemand moe is er voor zorgen dat diegene meer energie krijgt door het 5 elementen proces beter (efficiënter) te laten werken, maar niet zo zeer door iets proberen toe te voegen.
Ik hoop dat dit wat meer inzicht geeft in hoe acupunctuur werkt!
—
Foto door Wellcome images, niet bewerkt. – Creative Commons